Burgemeester Jan van Zanen
“Ik heb bewust gesolliciteerd, maar met gemengde gevoelens.” Burgemeester Jan van Zanen kon, na daar maandenlang mistig over te hebben gedaan, dinsdagavond eindelijk toegeven dat hij tot de 26 sollicitanten behoorde die eerste burger van de Domstad wilden worden. Die kans op zoiets komt eens in een leven voorbij en die wilde Van Zanen (52) niet laten lopen, zei hij. In Utrecht start hij op 1 januari en hier maakt hij dus de bekende jaarlijkse nieuwjaarsreceptie niet meer mee.
Van 1990 tot 2002 zat hij in Utrecht al in de gemeenteraad en van 1998 tot 2005 was hij er wethouder. Sinds ruim acht jaar is hij burgemeester van Amstelveen, waar hij nu de komst van koning Willem-Alexander in april gaat missen. Het is voor het eerst sinds haren dat de domstad een VVD-burgemeester krijgt. Eerder waren wel onder anderen Vonhoff en Opstelten er burgemeester.
De in Edam geboren rasechte Noord-Hollander Jan van Zanen was landelijk voorzitter van de VVD, toen in die partij de netelige kwestie rond Rita Verdonk speelde. Dat hij ooit in Utrecht ging wonen, een stad waarvan hij is gaan houden, kwam door zijn vrouw, laat hij weten. Als burgemeester volgt hij daar nu Aleid Wolfsen (PvdA) op, die eigenlijk zes jaar lang van de ene valpartij naar de andere struikelde en niet voor een tweede termijn in aanmerking wilde komen. In 2009 liet hij al een lokale krant herdrukken, omdat er een kritisch artikel over zijn woonkostenvergoeding in stond. Daarna kreeg hij met allerlei netelige kwesties te maken, zoals een weggepest homostel, een asbestaffaire die volgens een onderzoekscommissie klungelig en communicatief uiterst slecht was aangepakt en andere akkefietjes waar de coalitie hem steeds uit moest redden.
Prostitutie
Van Zanen beseft dat voor een burgemeester openbare orde en veiligheid een primaire taak is. Daarmee krijgt hij het in Utrecht, afgezien van de enorme golf van woningdiefstallen in Amstelveen, vrijwel zeker lastiger. Onder meer is er prostitutie en kwamen de dames van plezier onlangs nog in opstand. toen op last van Wolfsen de prostitutieboten werden gesloten. Van Zanen studeerde rechten aan de Vrije Universiteit en aan Cornell University in de staat New York. Hij wordt nu door de gemeenteraad van Utrecht bij minister Plasterk aanbevolen als opvolger van Wolfsen en vervolgens officieel benoemd door de koning.
Van Amstelveen, waar de VVD sinds jaar en dag de grootste fractie in de raad heeft, was hij de populairste burgemeester van de laatste decennia. Merkwaardigerwijs gaat hij nu leiding geven aan een college in een vrij linkse stad. Maar bij de lokale politiek bestaat veel waardering voor hem als ‘mensenmens’, die goed met mensen in alle lagen van de bevolking overweg kan, zich gemakkelijk tussen gen beweegt, een forse dosis humor met zich mee draagt en over goede netwerken in Den Haag beschikt.
Daardoor ligt hij ook goed bij de linkse partijen. “Als burgemeester ben je er voor iedereen in de stad”, zei hij dinsdagavond tijdens een persconferentie. “Dat was ik in Amstelveen en dat zal ik ook in Utrecht zijn.”
Unieke kans
Hij zei met veel plezier in Amstelveen en de regio Amsterdam te hebben gewerkt en gewoond. “Maar altijd in de wetenschap dat je het werk doet op basis van degenen die je voorgingen en voor de generaties die na je komen.” Dat hij, onlangs zijn verknochtheid aan Amstelveen toch naar Utrecht solliciteerde, kwam omdat het een volgens hem dus unieke kans was.
Hij is daarmee sinds mensenheugenis de eerste burgemeester die van Amstelveen naar een andere gemeente vertrekt om er hetzelfde ambt te gaan bekleden. Weliswaar was ooit Jhr. Beelaerts van Blokland na Amstelveen ooit burgemeester van Apeldoorn, maar daar ging een ministerschap – waarvoor hij Amstelveen verliet – aan vooraf. De andere burgemeesters bleven hier tot hun pensioen, gingen naar het bedrijfsleven en Quarles van Ufford werd gevraagd als directeur van het kabinet van de koningin.
Na Edam-Volendam, waar hij werd geboren en actief was in de lokale JOVD, kregen volgens hem Amstelveen en Utrecht een grote plaats in zijn hart. “In Utrecht zijn onze kinderen geboren”, zegt hij. “Ik verheug mij er erg op. Het is een stad in het hart van het land en een stad naar mijn hart. Ik heb veel vertrouwen in de bewoners ervan.”
In Amstelveen heeft hij zich naar zijn zeggen wel steeds echt thuis gevoeld. “Ik heb het hier ontzettend naar mijn zin gehad. Maar iets kwam langs, wat ik niet wilde laten lopen. En ik dacht: Dit moet ik doen. Ik ga mij ook in Utrecht sterk maken voor de veiligheid en zal mijn werk er, net als in Amstelveen, doen op mijn manier.”
Kritische stad
Hij noemt Utrecht een prachtige en kritische stad. “Ze nemen er geen blad voor d mond. Of ik het goed doe moeten anderen, zoals de gemeenteraad, maar zeggen. Ik wil er echt zijn voor iedereen. Maar ik ben ook maar eens mens.”
Ook linkse partijen in Utrecht juichen zijn komst toe. Als wethouder heeft hij zijn sporen in de stad verdiend, zeggen die. GroenLinks gelooft dat hij een burgemeester voor alle Utrechters kan zijn en in zijn functioneren goed boven de partijen staan. En de VVD denkt dat hij de juiste man op de juiste plaats zal zijn in economisch moeilijke tijden.
Lees ook:Jan van Zanen heeft prostaatkanker
Lees ook:Ministerraad achter Van Zanen als burgemeester Utrecht
Lees ook:Van Zanen niet naar Utrecht: “Ik blijf in Amstelveen”
Lees ook:Van Zanen zou burgemeester van Utrecht willen worden
Lees ook:Van Zanen:’Utrecht stad van mijn dromen’